Điều 317 Bộ luật hình sự sửa đổi, có hiệu lực từ 1/7 tới quy định: Người nào sử dụng chất cấm trong sản xuất, sơ chế, bảo quản thực phẩm hoặc bán, cung cấp thực phẩm mà biết rõ là thực phẩm có sử dụng chất cấm sẽ bị khởi tố. Tuy nhiên, để xử lý hình sự những người vi phạm, đại tá Trần Trọng Bình - Phó cục trưởng Cục Cảnh sát môi trường (C49, Bộ Công an) kiến nghị, Bộ Y tế cần sớm ban hành danh mục “Chất cấm đưa vào thực phẩm”.

Người dân chưa được bảo vệ

Theo đại tá Trần Trọng Bình, sở dĩ cơ quan điều tra có thể khởi tố người cho Salbutamol (chất tạo nạc) vào thức ăn chăn nuôi từ ngày 1/7, là vì Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn (NN&PTNT) đã ban hành danh mục các chất cấm dùng trong thức ăn chăn nuôi. Salbutamol nằm trong số đó.

Bộ NN&PTNT đã quy định rõ các chất cấm sử dụng trong thức ăn chăn nuôi, nhưng theo Phó cục trưởng Cục C49, hiện Bộ Y tế vẫn chưa ban hành danh mục chất cấm đưa vào thực phẩm cho người.

Đại tá Trần Trọng Bình. Ảnh: Việt Đức.

“Danh mục chất cấm đưa vào thức ăn vật nuôi đã có, vì sao các chất cấm đưa vào đồ ăn cho người lại chưa” - ông Bình đặt câu hỏi.

Theo vị Phó cục trưởng, thông tư của Bộ Y tế hiện hành chỉ quy định danh mục các chất phụ gia được phép đưa vào thực phẩm, tuy nhiên, các hóa chất nằm ngoài danh mục này, thông tư không thể hiện là "chất cấm".  

Trong khi đó, Điều 317 Bộ luật hình sự sửa đổi, sắp có hiệu lực quy định: Người nào sử dụng chất cấm trong sản xuất, sơ chế, bảo quản thực phẩm hoặc bán, cung cấp thực phẩm mà biết rõ là thực phẩm có sử dụng chất cấm sẽ bị khởi tố.

Trường hợp sau 1/7, nếu lực lượng chức năng phát hiện cá nhân hoặc tổ chức nào đó sử dụng chất phụ gia nằm ngoài danh mục được phép cho vào thực phẩm, mà xem xét khởi tố họ thì chắc chắn các luật sư sẽ phản biện: “chưa có văn bản nào quy định chất cấm nên không thể khởi tố” - vị đại tá lý giải vướng mắc về hành lang pháp lý.  

Dẫn chứng các vụ phát hiện cơ sở sản xuất tương ớt trộn Rhodamine B (hóa chất công nghiệp tạo màu đỏ) từng phát hiện trước đây, ông Bình cho hay hiện Nhà nước vẫn cho phép các doanh nghiệp nhập hóa chất này làm thuốc nhuộm vải, giấy…

Tuy nhiên, nhiều cơ sở sản xuất tương ớt mua và dùng nó để độn vào thực phẩm nhằm tạo màu. “Bộ Y tế chưa quy định Rhodamine B là chất cấm dùng trong thực phẩm nên chúng tôi không thể xử lý hình sự người vi phạm, dù đây là chất độc hại” - đại tá Bình chia sẻ. 

Để ngăn chặn các vi phạm về vệ sinh an toàn thực phẩm, Phó cục trưởng Cục C49 kiến nghị Bộ Y tế sớm ban hành "danh mục các chất cấm đưa vào thực phẩm", để theo kịp luật sửa đổi.

Ông cho rằng Bộ Y tế cũng cần quy định: tất cả các hóa chất công nghiệp là chất cấm đưa vào thực phẩm. Ngoài ra, những hóa chất được cơ quan khoa học khuyến cáo gây nguy hại cho người sử dụng cũng phải cấm.

"Việc bổ sung, sửa đổi, thậm chí ban hành thông tư mới hướng dẫn các chất cấm đưa vào thực phẩm phải làm ngay để theo kịp luật - Phó cục trưởng nhấn mạnh.

Khó bắt hành vi đưa chất cấm vào thức ăn chăn nuôi

Vẫn theo đại tá Bình, hàng năm ngành y tế cấp giấy phép cho các công ty dược nhập khẩu Sabutamol về làm nguyên liệu sản xuất thuốc. Giấy phép ghi nhập khẩu hóa chất để sản xuất thuốc, nhưng có hiện tượng các công ty dược bán Sabutamol cho doanh nghiệp sản xuất thức ăn chăn nuôi.

Về việc thất thoát Sabutamol, lãnh đạo Cục C49 cho rằng là do sơ hở trong quản lý Nhà nước, khi cơ quan cấp giấy phép nhập khẩu đã bỏ quên khâu hậu kiểm. “Thanh tra y tế và Cục quản lý dược rõ ràng không làm tốt khâu này” - đại tá Bình đánh giá.

Đại diện Cục nghiệp vụ Bộ Công an cho rằng, những công ty dược nhập khẩu Sabutamol gây thất thoát có thể bị xử phạt hành chính, thậm chí đình chỉ kinh doanh. Tuy nhiên, để khởi tố một người đưa chất cấm vào thức ăn chăn nuôi là rất khó, thường thì phải bắt quả tang họ có hành vi vi phạm.

Nếu căn cứ theo giấy tờ, sổ sách mua bán của công ty dược với cá nhân nào đó, rồi ập tới kiểm tra người mua, họ sẽ lập tức chối tội. "Có vụ họ nói rằng tôi mua Sabutamol về để nghiên cứu. Quá trình lưu giữ, hư hỏng nên đã bỏ đi" - ông Bình chia sẻ những khó khăn khi đấu tranh với hành vi đưa chất cấm vào thức ăn chăn nuôi.