Hầu đồng văn hóa tín ngưỡng ‘đẹp’

Được viết ngày Thứ năm, 15 Tháng 11 2018 15:29

'Hầu đồng' là một nghi thức quan trọng trong tín ngưỡng thờ Mẫu, thể hiện nét đẹp tâm linh của người Việt.

hau dong tin nguong dep 1

“Hầu đồng” – Văn hóa Việt được vinh danh

Trong tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ, Tứ phủ của người Việt, “Hầu đồng” là nghi thức quan trọng, mang tính nghệ thuật sân khấu, là môi trường để con người hòa nhập với thế giới tâm linh, biểu đạt những khát vọng, ước muốn của con người.

Nét văn hóa dân gian thuần Việt

hau dong tin nguong dep 5

Tín ngưỡng thờ Mẫu là một tín ngưỡng dân gian thuần Việt, có lịch sử phát triển lâu đời, biến chuyển thích ứng với sự thay đổi của xã hội. Tín ngưỡng thờ Mẫu hướng tới cuộc sống thực tại của con người với ước vọng sức khỏe, tài lộc, may mắn…đáp ứng nhu cầu đời sống tâm linh của người Việt, thu hút đông đảo tầng lớp trong xã hội.

Trong dân gian, tục thờ Mẫu có từ thời Tiền sử khi người Việt tôn thờ các vị thần tự nhiên với ước vọng mưa thuận gió hòa, mùa màng tốt tươi… các thần linh này kết hợp trong khái niệm Thánh mẫu hay còn gọi là nữ thần Mẹ. Trải qua quá trình lịch sử, tín ngưỡng Thờ mẫu phát triển hình thành nên tín ngưỡng tờ mẫu Tam phủ (Thiên phủ, Nhạc phủ, Thoải phủ), Tứ phủ (ba phủ trên có thêm Địa phủ), với đại diện là Mẫu Thượng Thiên, Mẫu Thượng Ngàn, Mẫu Thoải Cung. Trên cơ sở phát triển của tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ, Tứ phủ, đến thế kỷ XVI, với sự ra đời của Thánh Mẫu Liễu Hạnh, một tôn giáo bản địa sơ khai được hình thành và lan tỏa khắp Bắc Bộ.

hau dong tin nguong dep 2

Trải qua quá trình phát triển lâu dài, tín ngưỡng thờ Mẫu của người Việt dần hoàn thiện hệ thống các nghi lễ, nghi thức, tiêu biểu nhất là nghi lễ “hầu đồng” - một hiện tượng tâm linh “bí ẩn”. “Hầu đồng” là sự kết hợp hài hòa giữa không gian linh thiêng, âm nhạc chầu văn, và sự “thăng hoa” của các Thanh Đồng (Thanh Đồng là nam giới được gọi là “Cậu”, nữ giới được gọi là “Cô hoặc Bà đồng”).

hau dong tin nguong dep 3

Nghi thức lên khăn áo trong nghi lễ hầu đồng.

Hầu đồng giúp mọi người hiểu về những câu chuyện có trong lịch sử, những chiến công của những vị thánh. Bên cạnh việc giao tiếp với thần linh thì người Việt còn quan niệm sau khi chết linh hồn người chết vẫn theo dõi cuộc sống hàng ngày. Vì vậy khi lên đồng linh hồn người chết có thể nhập vào đồng cô, đồng cậu để nói chuyện với người thân, yêu cầu, vận mệnh, tương lai...

hau dong tin nguong dep 4

Di sản nhân loại

Năm 2016, tại Phiên họp Ủy ban Liên Chính phủ về bảo vệ di sản văn hóa phi vật thể lần thứ 11 của UNESCO diễn ra tại thành phố Addis Ababa, Cộng hòa dân chủ Liên bang Ethiopia, di sản “Thực hành Tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ của người Việt” đã chính thức được UNESCO ghi danh tại Danh sách Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.

Hầu đồng là một hình thức diễn xướng dân gian dựa trên việc kết hợp hát chầu văn, một loại hình âm nhạc mang tính tâm linh với lời ca trau chuốt, giai điệu dặt dìu cuốn hút cùng với những điệu múa uyển chuyển và các nghi lễ trang nghiêm... từ đó đưa con người (thanh đồng) vào trạng thái thăng hoa.

Cũng thời điểm đó quần thể Di tích lịch sử, văn hóa Phủ Dầy, xã Kim Thái, huyện Vụ Bản, tỉnh Nam Định,

Hồ sơ “Thực hành Tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ của người Việt” được công nhận là Di sản Văn hóa Phi vật thể đại diện của nhân loại là do bản thân Tín ngưỡng thờ Mẫu có giá trị đặc sắc bởi di sản gắn liền với đời sống tinh thần và các phong tục tập quán văn hóa của người dân, được cộng đồng trân trọng và liên tục lưu truyền từ ngàn đời nay.

Bên cạnh đó, đây cũng là kết quả của sự quyết tâm cao và nỗ lực của tỉnh Nam Định trong việc đề cử hồ sơ; sự tham gia tích cực của Viện Văn hóa Nghệ thuật Quốc gia Việt Nam (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) các nhà khoa học cùng các nghệ nhân trong công tác xây dựng hồ sơ; sự phối hợp hiệu quả của Bộ Ngoại giao, Ủy ban Quốc gia UNESCO Việt Nam trong công tác quảng bá, tuyên truyền Thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu tam phủ của người Việt cho Ngoại giao đoàn tại Việt Nam, cho chính giới, công chúng nước ngoài, và các chuyên gia di sản phi vật thể của UNESCO và thế giới, qua đó tranh thủ sự ủng hộ của các chuyên gia và các quốc gia thành viên Công ước Bảo vệ di sản văn hóa phi vật thể 2003.

PV - Tổng hợp

Còn tiếp...